Technisch lezen
Goed kunnen lezen en spellen zijn onmisbare competenties voor opgroeiende kinderen. Zeker in de huidige tijd waarin korte berichten, afkortingen en straattaal via sociale media aan de orde van de dag zijn. Juist nu is het belangrijk om al bij het leren lezen mogelijke belemmeringen voor kinderen te herkennen en hier hulp bij te bieden. We onderscheiden grofweg twee mogelijke belemmeringen: de spellende en de radende lezer.
De meeste beginnende lezers spellen woorden letter voor letter, dit noemen we ‘hakken’ waarna zij het woord aan elkaar ‘plakken’. Dit is een manier van leren lezen die de meeste basisscholen begin groep 3 de kinderen aanleren. Iedere leerling doorloopt deze fase. Gedurende het schooljaar gaat het lezen steeds natuurlijker klinken en worden alleen nog de moeilijke woorden gelezen door te ‘hakken en te plakken’. Althans dat is de bedoeling. Sommige leerlingen blijven in die eerste fase hangen en worden dan ‘spellende lezers’ genoemd.
Het effect hiervan is dat kinderen op de CITO score een lage AVI laten zien en op de DMT-toets het gewenste niveau niet halen. Terwijl u als ouders weet dat jullie kind het wel kàn. De druk om goed te lezen wordt bij kinderen te hoog. Zelfs dusdanig dat kinderen op den duur een hekel aan lezen krijgen en tot overmaat van ramp daalt het zelfvertrouwen. Daarnaast heeft dit een effect op de CITO score voor rekenen, aangezien ook de verhaaltjes sommen bij rekenen niet goed lukken vanwege de hoeveelheid tekst in de rekenopgaven.
Een andere belemmering die wij veel zien bij leerlingen is het ‘radend lezen’. Een radende lezer is een vlotte lezer die, zonder dit zelf op te merken, veel fouten maakt. Soms worden er woorden overgeslagen of worden de lidwoorden niet (correct) gelezen. Sommige radende lezers lezen totaal iets anders dan wat er daadwerkelijk op papier staat. Met alle gevolgen van dien. Ook hierbij herkennen we negatieve effecten op de diverse school toetsen.
Er is niet één oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan van belemmeringen om goed te kunnen lezen. Veel is de oorzaak van leesproblemen een combinatie van verschillende factoren:
- Probleem van directe woordherkenning
- Onzekerheid en / of faalangst
- De leerling is een beelddenker (radende lezer)
- Slechte letterkennis en klankherkenning (spellende lezer)
Spelling
Naast het technisch goed kunnen lezen, is ook spelling een belangrijke competentie.
Het leggen van een goede basis op jonge leeftijd, heeft een positief effect op de leerling als student en als volwassene. Bij een spellingprobleem kan er sprake zijn van een tijdelijke achterstand of van een spellingstoornis ‘dysorthografie. Deze stoornis laat zich het beste omschrijven als ‘dyslexie voor spellen’.
De achterstand kan door extra oefeningen in de RT-praktijk geleidelijk aan worden weggewerkt. Hiervoor is doorzettingsvermogen en vasthoudendheid door de leerling (èn één van de ouders!) een must. Als je kind echt een flinke achterstand heeft, dan is er meer nodig dan de verlengde instructie op school, plus één uur RT in de week. Bij een flinke achterstand op lezen en spellen, dan raden wij aan om ons programma dagelijks thuis te oefenen. De term ‘leeskilometers’ maken, heeft u waarschijnlijk al eerder op school gehoord en als dit wordt gedaan met behulp van TiB, dan gaan die kilometers vlotter plus het spellen gaat beter.
Aanpak Twice Education
Welk probleem het ook zij: lees- of spellingsprobleem, er is gelukkig iets aan te doen! Twice gelooft erin dat het aanpakken van de echte oorzaak van een lees- of spellingsprobleem bijdraagt aan het vergroten van het zelfvertrouwen, het terugwinnen van de lol en het plezier wat je kunt hebben in lezen en leren. Dit zal zichtbaar zijn in de schoolresultaten. Key hierin is: aandacht; samen leren; handvatten bieden; spelend leren; kracht van de herhaling, maar vooral structureel plannen van ondersteuningsmomenten.
Taal in Blokjes (TiB) is een methode die speciaal is ontwikkeld voor leerlingen met lees en/of spellingsproblemen. Deze leerlingen, en leerlingen met dyslexie of een vermoeden daarvan, hebben specialistische behandeling nodig. TiB is ontwikkeld vanuit de praktijk en is gebaseerd op de klankstructuur van de Nederlandse taal.
Met verschillende kleuren en blokjes worden de klankstructuur en de taalregels zichtbaar gemaakt. Het begeleidingstraject bestaat uit een uitgebreid computerprogramma met leermodules, een online oefenprogramma voor thuis (inclusief reader), werkboeken en materialen.
Het begeleidingstraject van TiB bij Twice Education ziet er als volgt uit:
- Eens per week een sessie van 1 uur met kind + één van de ouders;
- Diezelfde ouder oefent dagelijks met het kind ongeveer 20-40 minuten de verschillende oefeningen die door Twice Education zijn klaargezet op het online platform. Hierbij worden net als in de RT-praktijk de fysieke materialen gebruikt.
- Op school heeft het kind ook de fysieke materialen zodat het bij de lees- en spellingsles hiervan gebruik kan maken.
Ervaringen
Sabine
Mijn dochter heeft in groep 3 Taal in Blokjes gekregen bij Twice. Haar leesvaardigheden gingen hierdoor snel vooruit. Elke week ging ze met enthousiasme en haar multomap onder haar arm naar Lyette en kwam vol verhalen weer thuis.
Wat fijn is, is dat je als ouder gedurende de week hiermee verder kan werken met je kind, omdat er online boekjes geplaatst worden op het niveau van je kind. En Lyette kan weer bijhouden hoe je kind het online doet. Dus het is echt een gezamenlijke aanpak.
Inmiddels leest onze dochter zonder extra begeleiding, en het gaat hartstikke goed! Maar mocht ze in de toekomst extra hulp nodig hebben, dan klop ik zeker weer bij Lyette aan. En ik zou haar aan iedereen aanbevelen!
Goed om te weten
TiB is ontwikkeld vanuit de praktijk en is gebaseerd op ruim 25 jaar behandelingservaring van leerlingen met dyslexie. Het wordt gebruikt voor de begeleiding en behandeling van lees- en spellingsproblemen in het basisonderwijs. Het is een evidence based interventiepakket dat als voortraject voor doorverwijzingen naar de dyslexiezorg kan worden ingezet.
Taal in Blokjes (de F&L methode®) is een cognitieve, taalkundige methode voor lezen en spellen. Lezen en spellen worden aangeboden in een geïntegreerd systeem. Werkvormen voor lezen ondersteunen de spelling en omgekeerd. Door verschillende soorten klanken een kleur te geven, wordt de klankstructuur van het taalsysteem zichtbaar gemaakt en het fonologisch bewustzijn gestimuleerd.
De klinker staat bij het lezen centraal. Voor het ontsleutelen van meerlettergrepige woorden is het belangrijk dat de klinken wordt waargenomen als ankerpunt van de lettergreep dat de (visuele) verdeling van de lettergrepen tussen de klinkers correct wordt uitgevoerd. Het waarnemen van het aantal klinkers in woorden geeft tevens informatie over de woordlengte. Dit geeft houvast aan de leerling en zo kan het een betere voorspelling geven over de woordlengte en de manier waar het woord gelezen moet worden.
De klankregels van de spelling zijn gebaseerd op klinker-medeklinkercombinaties en klankgroepen (een klankgroep is wat je hoort, een lettergreep is wat je leest). Leerlingen leren om de spelling van woorden te (re)construeren vanuit de klankstructuur van de taal. De nadruk ligt op het begrijpen van het spellingsysteem en het leren spellen van woordstructuren in plaats van op het leren spellen van specifieke woorden of woordpakketten.